Jakub Tercz
Teatr Kryzys działa w Warszawie od 2018 roku. Tworzony jest przez uzdolnione artystycznie osoby z doświadczeniem kryzysu psychicznego. Początkowo działał we współpracy z placówkami na warszawskiej Pradze i Woli, od połowy 2019 roku jego stałą siedzibą jest Dom Kultury Stokłosy, gdzie przygotował dwie premiery: „Smugę cienia” (2019) i „Przemianę salon” (2020) oraz rozpoczął prace nad inscenizacją „Na pełnym morzu” Mrożka. Co w nich siedzi i dlaczego na razie nie są wznawiane?
Spektakl „Smuga cienia”, oparty na powieści Josepha Conrada, w niezaplanowany sposób antycypował pandemię. Spektakl rozpoczyna się od sytuacji, w której młody, nieopierzony marynarz – alter ego autora książki – postanawia skończyć z żeglowaniem. Otrzymuje jednak niespodziewaną propozycję nie do odrzucenia: awans na funkcję kapitana statku handlowego. Podczas pierwszego rejsu załogę (poza innymi licznymi nieszczęściami) kładzie w gorączce malaria. Już to z powodu braku doświadczenia dowódcy, który nigdy wcześniej nie odpowiadał za przygotowanie statku do podróży, już to z powodu ciążącego na statku nie do końca zrozumiałego fatum, już na pełnych wodach Zatoki Tajlandzkiej okazuje się, że na statku nie ma chininy (która, nomen omen, była przez pewien czas rozpatrywana jako możliwe lekarstwo na SARS-CoV-2…). Spektakl, co ciekawe, miał swoją premierę kilka miesięcy przed pandemią, jeszcze w grudniu 2019 roku, kiedy większość z nas niczego o nietoperzach z Wuhan jeszcze nie słyszała. W marcu 2020 roku ostatni z cyklu spektakl został odwołany przez Ministra Kultury z powodu lockdownu.
Jeszcze pod koniec 2019 roku Teatr Kryzys za podwalinę kolejnej produkcji wybrał opowiadanie Franza Kafki „Przemiana”, które, streszczając, można sprowadzić do sytuacji, w której bohater przestaje wychodzić ze swojego pokoju i zmienia się w robaka (czyż nie to właśnie przeżyliśmy na przełomie marca i kwietnia ubiegłego roku?). Jak czytamy na stronie Kryzysu, „Inspirację dla utworu stanowi polemika z Franzem Kafką za pomocą humoru, inteligencji oraz dobra: być może człowiek, choć niedoskonały, nie musi być skazany na porażkę, a tytułowa przemiana nie zawsze prowadzi do katastrofy”. Aby tę polemikę uskutecznić, z gruntu pesymistycznego i katastroficznego Kafkę skrzyżowano z klimatami rodem z filmów Pedro Almodovara. W efekcie rzecz dzieje się w salonie fryzjerskim, którego klienci i personel przeżywają swoje przemiany, które nie sprowadzają się do przycinania końcówek. Hybrydowe, na poły osobiste i zoomowe prace trwały kilka miesięcy. W efekcie powstało prawie 1,5-godzinne słuchowisko „Przemiana salon”.
Kilka miesięcy temu Teatr Kryzys zaczął przymiarki do inscenizacji dramatu Sławomira Mrożka „Na pełnym morzu”. Jest to przezabawna groteskowa jednoaktówka opowiadającą o tym, jak na zagubionej tratwie w nieznanych nam okolicznościach znalazły się trzy obce sobie osoby. Kością niezgody jest wybór tego, kto zostanie zjedzony przez pozostałych, ponieważ skończyła się żywność… I pyk, przerwane łańcuchy dostaw. Wiktuałów na razie nam nie brak, ale lepiej uważać.
Dlatego tymczasowo, w obawie przed swoim sprawczym profetyzmem, zespół zawiesza pracę nad konkretnym tekstem. Nie wiadomo, gdzie by nas to zaprowadziło. Po „Smudze cienia”, opowiadającej o zarazie na statku, zaczęła się pandemia, a tuż po rozpoczęciu pracy nad „Przemiana salon”, gdzie tematem głównym jest samoizolacja – ogłoszono lockdown. Na szczęście przerwano próby „Na pełnym morzu”. Aktualnie Teatr Kryzys koncentruje się na pracy laboratoryjnej, warsztatowej. Coś jak późny Grotowski – teatr bez widza, skupiający się na intensywnym samorozwoju zespołu.
_
Teatr Kryzys prowadzą Katarzyna Parzuchowska, arteterapeutka i ekspertka przez doświadczenie, na co dzień trenerka i specjalista ds. komunikacji społecznej w Środowiskowym Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży Warszawa-Wola oraz Jakub Tercz, filozof, współpracujący z lokalną społecznością w ramach Mokotowskiego Centrum Zdrowia Psychicznego oraz prezes Fundacji Otwarte Seminaria Filozoficzno-Psychiatryczne, której Teatr Kryzys stanowi część.
Zdjęcia w serwisie: www.stock.chroma.pl, www.123rf.com, archiwa autorów i redakcji
